Intiem zijn na seksueel trauma
leer in drie stappen (weer) genieten van lichamelijk contact
Intiem zijn met een geliefde kan moeilijk zijn wanneer je een traumatische ervaring hebt gehad op het gebied van seks. De angst en de schaamte die zich door de gebeurtenis(sen) in jou hebben genesteld, zorgen ervoor dat je niet of nauwelijks kan genieten van intieme aanraking. Je wilt graag met je partner vrijen, maar je gedachten zitten in de weg. Als het al lukt, geniet je er niet van en doe je het vooral voor de ander. Toch is het ook voor slachtoffers van seksueel misbruik mogelijk om (weer) te genieten van seks. Dit stappenplan helpt je om toe te groeien naar vreugdevolle overgave aan het liefdesspel.
Samen
Op het moment dat dit vraagstuk actueel is voor jou, is er waarschijnlijk iemand in je leven met wie je lichamelijk intiem bent of probeert te zijn. Bespreek met hem of haar dat je wil leren genieten van intimiteit, en vraag diegene of hij/zij jou daarbij wil helpen. Met alle geduld en zachtheid die daarvoor nodig is, inclusief de teleurstellingen en lastige momenten die daar – ook voor je partner – ongetwijfeld bij zullen horen. Het belangrijkste is dat er liefde is tussen jullie en dat je je in de basis veilig voelt bij elkaar. Welke vorm die liefde heeft (vaste partner, innige vriendschap, …) doet er minder toe.
Stap 1: tijd voor verwerking
Of de seksuele grensoverschrijding waar jij mee te maken had recent was of al in je jeugd plaatsvond, maakt niet uit voor de eerste stap. Stap een is de fase waarin jij je tijd mag nemen om jouw trauma op psychisch niveau te verwerken. Voordat je toe bent om je weer lichamelijk vrij te leren voelen, is het nodig dat jij je grootste emoties onder ogen hebt kunnen zien en ze kan ontladen. Zolang jouw hoofd nog op ‘code rood’ gaat bij alles wat met aanraking te maken heeft, zal je lichaam niet meewerken aan intimiteit. Je kan je lijf dan hooguit forceren, waarmee je in wezen de traumatische opslag nog een keer bevestigt. En dat is precies wat je niet wil.
Traumaverwerking
Het is niet zo dat je alles al helemaal verwerkt moet hebben voordat je aan lichamelijke intimiteit kan gaan werken. Verdriet en frustratie om wat is gebeurd, herkennen van je eigen angstreacties en ongemak met je eigen lichaam zijn gradaties van traumaverwerking die juist ook via de route van lichamelijke intimiteit kunnen herstellen. Maar als je nog in de ontkenningsfase zit bijvoorbeeld, of het gebeurde elke nacht opnieuw beleeft in nachtmerries, dan is er eerst nog een ontlading van het trauma nodig voordat je verder kan. Een therapeut kan je daarbij helpen, bijvoorbeeld met behulp van een helende reis.
Stap 2: terug in je lijf
Voordat je je lichamelijk weer kan verbinden met een ander, is het belangrijk om je eerst weer te verbinden met je eigen lijf. Al was het alleen maar om te kunnen voelen wat jij fijn vindt en waar je grenzen liggen. Wanneer jij die duidelijk hebt, zullen ze voor je partner ook makkelijker te herkennen zijn. ‘Terugkomen bij je eigen lichaam’ klinkt misschien vreemd, maar is voor mensen met seksueel trauma absoluut relevant. De traumatische gebeurtenis heeft hen genoodzaakt om emotioneel afstand te nemen van hun eigen lichaam.
Verbinding
Je weer verbinden met je eigen lichaam betekent dat je gaat leren om helemaal in je lijf aanwezig te zijn. Je lichaam wordt weer onderdeel van wie je bent en je leert het lief te hebben en de grenzen die het heeft te respecteren. Dat vraagt oefening. Lichamelijke oefeningen, zoals vrijuit bewegen (vb. dansen, yoga, qi-gong) en jezelf liefdevol aanraken. Een mooie oefening in aanraken is om een deel van je lichaam zorgvuldig en zacht in te smeren met huidolie of bodylotion. Neem er uitgebreid de tijd voor en onderzoek elk plekje alsof je er voor het eerst kennis mee maakt. Wat zie je? Hoe reageert je huid? Wat voel je nog meer?
Intiem met jezelf
Neem daarbij een grondhouding aan van acceptatie en oordeel-loosheid: alles aan je lichaam is goed en jouw liefdevolle aandacht waard. De eerste keer dat je deze oefening doet neem je een deel van je lichaam waar je je het meest comfortabel bij voelt, bijvoorbeeld je gezicht & nek of je armen & handen. Een volgende keer oefen je met een deel van je lijf dat intiemer aanvoelt, misschien je benen & voeten of je buik. Zo blijf je oefenen totdat je alle delen van je lichaam op deze manier hebt gekoesterd en je hele lijf opnieuw welkom hebt geheten. Inclusief je erogene zones.
Partner
Tot nu toe kon je de stappen ook zetten zonder partner. Toch is het raadzaam om hem of haar ook in de eerste twee stappen al bij je proces te betrekken. Vertel over je trauma, over wat er loskomt bij het verwerken ervan en de obstakels die jij wil overwinnen. Deel je inzichten naar aanleiding van de lichamelijke oefeningen. Zo help jij je partner te begrijpen wat er in je omgaat en zal ook de openhartige communicatie die nodig is voor de volgende stap makkelijker gaan. Natuurlijk kan je partner stap 1 en 2 ook voor zichzelf volgen en de ervaringen daarmee met jou delen.
Stap 3: comfortzone uitbreiden
Vanaf deze stap gaan jullie samen oefenen. Daarvoor is het belangrijk dat jullie een veilige sfeer creëren voorafgaand aan iedere oefening. Dat doe je in eerste instantie door de tijd en de ruimte waarin jullie oefenen af te bakenen. Spreek vooraf een dagdeel af waarop jullie gaan oefenen en maak die vrij in jullie beider agenda’s. Kies samen een plek waar jullie de oefeningen gaan doen. Dat kan een kamer in huis zijn, maar ook een hotelkamer of jullie tuinhuis bijvoorbeeld. Als je het er maar warm en comfortabel kan maken en er genoeg privacy is. Steeds voordat jullie aan een oefening gaan beginnen, maken jullie de ruimte samen naar jullie zin. Leg zachte kleden op de vloer, steek kaarsjes aan, brand wat wierrook en versier de ruimte met edelstenen of andere voorwerpen die symbool staan voor jullie liefde.
Liefde bedrijven
Binnen stap 3 gaan jullie samen heel wat oefeningen doen. Oefeningen die in eerste instantie niet met seks te maken hebben, maar veel meer met je lichamelijk vrij leren voelen. Pas aan het einde van stap 3 is er de mogelijkheid dat ook seksueel contact tot de oefeningen behoort. Ik noem het bewust de mogelijkheid: belangrijk is om de focus op orgasme en/of penetratie los te laten. De liefde bedrijven is zoveel meer dan dat. Seks in de betekenis die de meeste mensen eraan geven, behelst slechts een klein aspect van de vreugde die liefdevol intiem zijn kan brengen. Lichamelijk samenzijn kan heel comfortabel en plezierig zijn, ook zonder dat het tot een ontlading hoeft te komen.
Hartengroet
Jullie beginnen elk oefenmoment met een hartengroet. Daarbij omhelzen jullie elkaar liefdevol met het borstgebied (je hartchakra) tegen elkaar aan. Je doet dit 30 seconden tot een minuut, en voelt daarbij bewust hoe het voor je is om zo dicht bij de ander te zijn. Jullie praten of lachen niet, kloppen of wrijven niet ongemakkelijk op elkaars schouders, maar ZIJN simpelweg in contact. Wanneer jullie de hartengroet beëindigen kijk je elkaar recht in de ogen en vertelt om de beurt hoe het voor je was. Ook eventuele ongemakkelijke gedachten of gevoelens vertel je aan de ander. De luisterende persoon geeft daarbij geen goedbedoelde adviezen of commentaar, maar luistert alleen maar. Daarna draaien jullie de rollen om en vertelt de ander.
Oefeningen
Misschien is de eerste keer een hartengroet doen al een oefening op zich voor jullie. In dat geval is de oefening om de eerste keren de hartengroet met kleding aan te doen totdat jullie er allebei comfortabel bij zijn. Volgende stap is om de hartengroet zonder kleding te doen. Mogelijk komen daar gevoelens van schaamte bij kijken, of angst, of juist opwinding. Die gevoelens mogen er allemaal zijn. Bespreek ze na afloop met elkaar maar doe er verder niets mee. Adem ze weer weg en laat ze zo zakken.
Massage
Een andere oefening is er om elkaars grenzen te verkennen en eventueel te verleggen. Na de hartengroet gaan jullie elkaar om de beurt masseren. Daarbij zijn jullie allebei naakt. (Misschien is het je in elkaars bijzijn uitkleden en elkaar bekijken al een oefening- op zich. Neem daar dan eerst de tijd voor en bespreek met elkaar hoe het voelt.) Degene die masseert begint eerst met de rug van de ontvangende partner. Meestal is dat het gebied dat het minst spannend voelt. Na de rug komt de achterzijde van de benen en uiteindelijk masseer je ook liefdevol te billen van de ander. Voel en kijk steeds hoe de ander op de aanraking reageert, en probeer om niet te snel te gaan.
Veilig
Houd het veilig voor de ander. Vraag af en toe hoe iets voelt voor de ontvanger en of het oké is om hem/haar zo aan te raken. Spreek van tevoren af dat de ontvanger altijd ‘stop’ kan zeggen, en stop dan ook meteen. Pas als de ontvanger zegt dat het goed voelt om verder te gaan, masseer je weer verder. (Dat kan ook pas de volgende keer zijn dat jullie de oefening herhalen.)
Gevoelige zones
Wanneer de achterzijde helemaal gemasseerd is, gaat de gevende partner aan de voorzijde masseren. Daarbij werk je van de minst gevoelige zones (armen, benen) toe naar de meer gevoelige zones (borstgebied en buik). Erogene zones zoals tepels en geslachtsdelen raak je pas op het laatst aan. Zeker bij die gebieden is het belangrijk om toestemming te vragen en tussentijds te checken of je aanraking goed voelt. Loop niet te hard van stapel en volg het tempo van de ontvanger. Houd in gedachten dat seks niet het doel van de oefening is en dat jullie deze oefening nog vaker gaan doen.
Na afloop van de massage bespreken jullie met elkaar hoe het was, ook weer zonder commentaar of adviezen. Eerst vertelt de ontvanger, daarna vertelt de gever. Vervolgens gaan jullie verder met de oefening door de rollen om te draaien.
Ontwikkeling
Jullie blijven deze oefening op volgende dagdelen herhalen, totdat jullie je er allebei comfortabel genoeg bij voelen en merken dat je klaar bent voor een volgende oefening. Je kan de ‘moeilijkheidsgraad’ van de volgende oefeningen langzaam opbouwen, waarbij je een ontwikkeling doormaakt van je op je gemak voelen bij naakt zijn en huidcontact tot meer erotisch contact. Mocht je verdere begeleiding en inspiratie nodig hebben bij het herstellen van intimiteit na seksueel trauma, dan kunnen we dit meenemen in een coachtraject.
Communiceren
Tijdens alle oefeningen is het noodzakelijk om voortdurend met elkaar te communiceren. Door oogcontact, maar zeker ook door te praten. Veel mensen vinden dat nog ongemakkelijk tijdens intiem contact. Je ogen dicht doen en op die manier in je eigen wereldje verdwijnen, lijkt vaak veel makkelijker. Maar alleen als je met je aandacht bij elkaar blijft en hardop uitspreekt wat je wel en niet fijn vindt, kunnen jullie echt dichtbij elkaar komen. Dat geldt voor al het contact, maar zeker ook in het fysieke liefdesspel.
Geduld
Je begrijpt: dit stappenplan naar vreugdevol intiem zijn kost tijd. Geduld en doorzettingsvermogen zijn nodig, van beide partners. Geef jezelf minstens een jaar de tijd om te komen waar je zou willen zijn. Het zou mooi zijn als het jullie lukt om elke week een dagdeel vrij te maken om te oefenen. Maar een langzamer tempo is ook prima. Houd je doelstelling ook haalbaar en kies daarbij wat voor jullie fijn zou voelen (niet wat de maatschappelijke norm is). Wie weet komt het uiteindelijk tot seks in de vorm van een orgasme en/of penetratie. Maar dan zal dat zijn in een sfeer van ‘mogen’ in plaats van ‘moeten’, van oprechte aandacht voor elkaar, van overgave en vrijheid. Hóe je samen intiem bent is belangrijker dan welke handelingen je verricht.
Misschien ook interessant voor jou:
PTSS: waarom traumaverwerking met Reiki angst en psychosomatische klachten snel verhelpt
Communicatie in je relatie: hoe open ben jij naar je geliefde?
Hartgedragen seks: van ‘geen zin’ naar echte verbinding
Vond je dit artikel interessant? Schrijf je dan hier in voor de Avalon nieuwsbrief en ontvang maandelijks vergelijkbare artikelen, gezondheidsadviezen, praktische tips en de activiteitenagenda in je mailbox.
